Nüzhet Gökdoğan Kimdir? Gökbilimci Nüzhet Gökdoğan kısaca hayatı ve biyografisi – HY Gazete

Bugün Nüzhet Gökdoğan’ın 133. yıl dönümüdür. Türkiye’nin ilk kadın gökbilimcisi ve ilk kadın dekanı olan Nüzhet Gökdoğan’ın hayatı ve çalışmaları merak ediliyor. Peki, Nüzhet Gökdoğan Kimdir? Gökbilimci Nüzhet Gökdoğan kısaca hayatı ve biyografisi haberde.

NÜZHET GÖKDOĞAN KİMDİR?

Nüzhet Gökdoğan, Türkiye’nin ilk kadın gökbilimcisi ve ilk kadın dekanıdır. 
İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi kayıtlarında yer alan birinci sıradaki doktora tezi sahibi ve aynı zamanda Fakülte’deki Astronomi Kürsüsü’nde görev yapmış ilk Türk doçent unvanını taşıyan Gökdoğan, İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi dekanı olarak 1954-1956 ve 1978-1980 yılları arasında görev yapmıştır.

Siyasetçi Ali Mukbil Gökdoğan’ın eşi ve Cumhuriyet tarihinin ilk kadın keman profesörü olan Gönül Gökdoğan’ın annesi olarak da bilinmektedir.

1910 yılında İstanbul’da doğmuştur. Babası Atatürk’ün silah arkadaşlarından tümgeneral Mehmet Zihni Toydemir, annesi ise Nebihe Hanım’dır. Eğitimine Erenköy Kız Lisesi’nde yatılı olarak devam etmiş ve 1928 yılında mezun olmuştur. Devlet bursu kazanarak matematik-fizik lisans eğitimi için Fransa’ya gönderilmiştir. Lyon Kız Lisesi’nde Fransızca öğrenimi gördükten sonra matematik ağırlıklı eğitim almak üzere Erkek Lisesi’ne geçiş yapmış ve 1932 yılında Lyon Üniversitesi’nde matematik lisansını tamamlamıştır. 1933 yılında Paris Üniversitesi’nde fizik öğrenimine başlamış ve Paris Gözlemevi’nde staj yapmıştır. Yıl sonu sınavlarının ardından Türkiye’ye dönmüştür.

İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi’nde Astronomi Enstitüsü’nde ilk Türk doçent olarak atanmış ve üniversite bahçesine gözlemevi kurulması çalışmalarına katılmıştır. 1936 yılında Yüksek Mühendis Mektebi’ne (İstanbul Teknik Üniversitesi) müderris muavini olarak atanarak bu kurumdaki ilk kadın çalışanı olmuştur. 1946 yılına kadar matematik doçenti olarak görevini sürdürmüştür.

1937 yılında İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi’nde doktora tezini tamamlamış ve bu tez fakülte kayıtlarında “bir” numaralı tez olarak kaydedilmiştir. 1938 yılında Mukbil Gökdoğan ile evlenmiş ve bu evlilikten kızı Gönül (1941) ve oğlu Ömer Can (1946) dünyaya gelmiştir.

1940 yılında doçent unvanını almış ve aynı yıl William Marshall Smart’ın “Spherical Astronomy” adlı eserini “Kürevî Astronomi” olarak Türkçeye çevirmiştir. 1948 yılında profesör unvanını kazanmıştır.

Türk Matematik Derneği (1948) ve Türk Kadınlar Derneği (1949) kurucuları arasında yer almış, farklı dönemlerde Türk Kadınlar Derneği’nin başkanlığını üstlenmiştir. 1954 yılında birkaç astronom ile birlikte Türk Astronomi Derneği’ni kurmuş ve 20 yıl boyunca başkanlık yapmıştır.

1951-1952 yıllarında Amerika Birleşik Devletleri’nin Michigan eyaletine giderek Ann Arbor ve McMath-Hulbert gözlemevlerinde, aynı zamanda Palomar Dağı Gözlemevi’nin merkezinin bulunduğu Pasadena’da çalışmıştır.

23 Haziran 1954 tarihinde İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi dekanı olarak seçilmiş ve iki yıl boyunca Türkiye’nin ilk kadın dekanı olarak görev yapmıştır. 1958 yılından itibaren 22 yıl boyunca Astronomi Kürsüsü başkanlığı görevini üstlenmiştir. Bu süre zarfında Fransa, İsviçre, ve İtalya gibi ülkelerde çeşitli rasathane ve gözlemevleri ile ortak araştırma programları geliştirmiştir. Aralık 1971’de “Keppler Sempozyumu” adı altında Türk ve Balkan astronomlarını bir araya getiren bir sempozyum düzenlemiştir.

1978 yılında ikinci kez dekan seçilmiş ve Eylül ayında Silivri’de II. Ulusal Astronomi Kongresi’ni düzenlemiştir. Bu kongre, daha sonraki yıllarda kurulan Ulusal Gözlemevi fikrinin ortaya atıldığı ve tartışıldığı bir platform olmuştur.

Gökdoğan, 1980 yılında dekanlık ve bölüm başkanlığı görevlerini sürdürürken emekli olmuştur. Akademik hayatı boyunca 6 ders kitabı çevirisi, 3 ders kitabı yazımı ve 13 bilimsel makale yayınlanmıştır. Ayrıca TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi’nin kuruluşunda önemli bir rol üstlenmiştir.

Nüzhet Gökdoğan Öldü mü?

24 Nisan 2003 tarihinde hayatını kaybeden Gökdoğan, Zincirlikuyu Mezarlığı’nda defnedilmiştir.